Umwarimu wigisha kuri GS Nyarubuye A, iri mu Murenge wa Twumba mu Karere ka Karongi, yatawe muri yombi akurikiranweho icyaha cyo gusambanya umunyeshuri wo kuri icyo kigo ndetse bikamuviramo gutwara inda y’amezi atanu. Ni inkuru yakanguye benshi mu baturage, ababyeyi n’inzego z’uburezi kuko ikomeje kwibutsa ko uruhare rwa buri wese mu kurinda umwana rugikenewe cyane.
Uwo mukobwa wahohotewe yafashe icyemezo cyo gutanga ikirego nyuma y’iminsi ubuyobozi bw’ishuri n’izindi nzego zishinzwe kurengera abana bashishikarizaga abanyeshuri kudahisha ihohoterwa iryo ari ryo ryose bakorerwa. Nk’uko ubuyobozi bw’Akarere bubivuga, yakomeje kunyura mu bwoba ariko aza gusabwa gutinyuka no kutaguma mu rungabangabo.
Umuyobozi w’Akarere ka Karongi, Muzungu Gelard, yemeje ko icyo kibazo bakimenye kandi ko umwarimu akimara kuregwa yashyikirijwe Urwego rw’Igihugu rw’Ubugenzacyaha (RIB) kugira ngo iperereza rikomeze mu buryo bunogeye amategeko.
Yagize ati:
“Ni ishyano kubona umurezi wagombaga kurera umwana ari we umwangiza. Uyu muntu ntiyakwitwa umurezi w’u Rwanda. Ni ibintu tugomba kwamagana twese nta kujijinganya. Abagaragara mu bikorwa nk’ibi bakwiye gukurikiranwa kandi bagahanwa.”
Meya Muzungu yakomeje ashimira uwo mwangavu watinyutse kumena amabanga, ati ko nubwo byari bikomeye, kwirega ari intambwe ikomeye igamije kwirengera n’abandi bana bahohoterwa.
Ati:
“Turashima uyu mwana watinyutse. Icyakora icyari kuba cyiza kurushaho ni uko uwo murezi atari kumugeraho ngo amwangize. Umwana w’u Rwanda akwiriye kurindwa, agahabwa uburere, agahabwa umutekano, atagashukishwa ubugome n’abagabo bakuze.”
Inkuru z’abangavu baterwa inda bakiri ku ntebe y’ishuri ziracyagaragara henshi mu gihugu, cyane cyane mu bice by’icyaro aho imyumvire n’ubumenyi ku bijyanye no gutanga amakuru ku gihe bikiri hasi. Uyu mwangavu w’imyaka itarageza kuri 18 yavuze ko yabanje gutinya gutangaza ibyamubayeho kubera ko uwo mwarimu yamubwiraga ko azagira ingaruka mbi naramuka abivuze. Ariko nyuma yo kubwirwa ko ubundi bwirinzi buhari, ko u Rwanda rufite inzego zimurengera, yafashe icyemezo cyo kureka guceceka.
Abashinzwe uburenganzira bw’umwana bavuga ko iki gikorwa cyo gutinyuka gutanga amakuru gifite umumaro munini mu guhashya ihohoterwa. Iyo abanyeshuri, cyane cyane abakobwa, badatinya kuvuga ibibakorerwa, ababahohotera bahita babura icyuho cy’umwijima cyabagwagamo.
Mu butumwa bw’akarere, Meya Muzungu yasabye abarezi bose ko baharanira kuba icyitegererezo mu myitwarire yabo. Ati:
“Umurezi ni umuntu ubumbatiye ejo hazaza h’igihugu. Uhorana umwana, umwigisha, umutoza indangagaciro. Nta na rimwe yakagombye kuba ari we utuma abana bacu batwara inda zidateguwe cyangwa bakangirizwa ejo hazaza.”
Yasabye kandi n’abandi baturage, yaba ababyeyi cyangwa abayobozi bo mu midugudu, kujya bamenya aho abana bari, uko babayeho, n’uburyo bahura n’abo bagirana imibonano iteye inkeke.
Hari benshi bavuga ko impamvu abatwaraga inda mu buryo nk’ubu batatinyukaga kurega ari uko bumvaga ko kurwanya abarezi ari ukwirwara. Ariko imyumvire ikomeje guhinduka, ubu abana barashishikarizwa kuvuga, bakarega, kandi bakirinda abashobora kubahohotera.
Mu biganiro bikunze gukorwa mu mashuri, abanyeshuri baributswa ko ubuzima bwabo bufite agaciro kandi ko nta muntu n’umwe ufite uburenganzira bwo kubangiriza. Uyu ni umusaruro ugaragarira mu kuba uyu mwangavu yarafashe icyemezo cyo kubivuga ku mugaragaro.
Gusambanywa bigira ingaruka nyinshi ku mwana utarageza ku myaka y’ubukure. Uretse inda itateguwe, hari ingaruka zo mu mutwe, ihungabana, gutakaza icyizere mu buzima, n’uguhagarika amasomo. Hari n’imwe mu ngingo ikomeye y’uko abana baterwa inda batabona uburyo bwo kugaruka ku ishuri mu buryo bworoshye, bikaba bibabuza kugera ku nzozi zabo.
Abashinzwe uburezi basaba ko mu gihe haba habaye ihohoterwa nk’iri, umwana ahabwa ubufasha mu bujyane n’ubuzima bwo mu mutwe, ubufasha mu by’amategeko, ubuvuzi, ndetse agasubizwa mu ishuri mu buryo bumworohereza.
Amategeko arengera umwana mu Rwanda
Mu Rwanda, gusambanya umwana utarageza ku myaka 18 ni icyaha gikomeye. Ingingo z’amategeko zivuga ko ugihamijwe akatirwa:
-
Igifungo kingana n’imyaka 25 nibura
-
Cyangwa igifungo cya burundu igihe hamenyekanye ko uwasambanyijwe yakuyemo indwara zandurira mu mibonano mpuzabitsina.
Ni ibihano bigamije gutuma umuryango nyarwanda uhurwa, abana barinzwe, kandi nta muntu n’umwe ubangamira uburenganzira bwabo.
Ubuyobozi bw’akarere bwongeye gusaba abaturage kudatererana abana bahohoterwa. Aho byabayeho, aho bigaragara, aho bikekwa hose, gukanguka no gutanga amakuru ku gihe ni byo byonyine bituma umwana aronka ubutabera.
Ndetse basinze ko inzego z’ubugenzacyaha zifite ubushobozi bwo gutanga ubutabera bwihuse, kuva mu bugenzacyaha kugeza mu nkiko.
Iyi nkuru y’umwarimu wo kuri GS Nyarubuye A ukurikiranweho gusambanya umunyeshuri ikwiye kuba isomo rikomeye ku barezi bose ndetse no ku bantu bose bafite aho bahurira n’abana. Uburenganzira bw’umwana si ibintu bigomba kuganirwaho, ni ibintu bigomba kubahirizwa. Umunyeshuri witinyuye akabivuga yatanze icyizere ko ejo hazaza hari impinduka.
Ababyeyi, abayobozi b’imiryango, inzego z’ibanze n’abarezi bose basabwe gufata iya mbere mu kubungabunga umutekano n’uburenganzira bw’abana. U Rwanda rukeneye abana bafite icyizere, bafite umutekano, kandi bafite uburenganzira bwo gukura nk’uko amategeko ateganya.

Alright everyone, time to check out fb888vip. Hope the user experience is good. Bonus are definitely a plus! Try it now: fb888vip