Perezida Kagame yitabiriye inama ya EAC-SADC ku kibazo cya DR Congo

Ku wa Gatatu, tariki ya 13 Kanama 2025, Perezida wa Repubulika y’u Rwanda, Paul Kagame, yitabiriye inama y’abakuru b’ibihugu n’abayobozi mu muryango w’ibihugu bya Afurika y’Iburasirazuba (EAC) n’uw’ibihugu by’Afurika y’Amajyepfo (SADC) ku kibazo gikomeje gutuma habaho umutekano muke mu Burasirazuba bwa Repubulika Iharanira Demokarasi ya Congo (DRC). Inama yabaye mu buryo bwa kure (virtual), kandi yagombaga gushyira hamwe intego z’ubumwe bw’akarere no gushaka umuti urambye w’ikibazo cy’intambara n’ibindi bibazo mu karere. Ibi byatangajwe n’itangazamakuru rya  .

Inama yari igamije gusuzuma inzira z’amahoro no kureba uko EAC na SADC bashyira hamwe imbaraga mu gushakira umuti ikibazo cyibasira DRC. Mu karere kugaragaramo imyivumbagatire ya M23, hakenerwa umubano mwiza mu bihugu bigize EAC na SADC kugira ngo hashyirweho gahunda ihamye yo kubungabunga amahoro. Perezida Kagame yakoresheje iyi nama kugaragaza impungenge z’u Rwanda ku mutekano w’igihugu cye, asaba ko ibindi bihugu n’abafatanyabikorwa bafatanya kugira ngo ikibazo cyakemuke mu bwubahane no mu mahoro (peaceful dialogue) .

Ijambo rya Perezida Kagame

Perezida Kagame yabwiye iyi nama ko u Rwanda ruhangayikishijwe n’umutekano warwo kandi ko ibyo bibazo bigomba gukurikiranwa mu buryo bwuzuzanya, aho nta gihugu kigomba guteza igitutu ku kindi. Yasoje avuga ko mu gihe abandi bafashe igihe kinini mu kuganira, igihugu cye cyakoze uko gishoboye kugaragaza ibibazo byacyo ariko bidakunze gufatwa nk’ibyihutirwa. Yasabye ko ibyo bihugu bikorana n’abashinzwe umutekano kandi iki kibazo kigafatirwa ingamba zifatika .

Inama ya EAC-SADC yashyize imbere kandi gahunda z’ubumwe bwa EAC na SADC mu gushaka umuti w’ikibazo cya DRC. Ibi bigaragaza ko ikibazo cyo mu Burengerazuba bwa DRC kidasobanutse gusa mu karere k’Uburasirazuba, ahubwo kibangamiye umutekano muri Afurika y’Epfo. Kwifatanya k’aya moko y’imiryango byerekana ubushake bwo guhangana n’iki kibazo mu buryo burambye, kandi hagamijwe gushyigikira inzira ya Luanda n’izindi nzira z’amahoro zakoranywe ishyaka (peace processes) .

Inama yemeje ko hakenewe gushirwaho uburyo bwo kudukama (framework) buhamye bw’ukuntu abayobozi ba DRC n’amashyaka atavuga rumwe ariko afite agaciro kuri bose mu karere, bashyikirizwa amahoro. Ikindi cyemejwe ni ukugenera umwanya abantu bose (nk’abategetsi ba DRC, abarwanyi ba M23 n’abandi) kugira uruhare mu kugarura ituze. Hari kandi impamvu yo gushyiraho urwego ruhuza bene abo bantu rwigenga (secretariat) mu gukurikirana ishyirwa mu bikorwa ry’ibyemezo byose byafashwe .

Perezida Kagame yagaragaje neza ko DRC ikwiye kubazwa uruhare rwayo mu gutuma ikibazo gikomeza gukura, aho guhora ikumira cyangwa ikirengagiza impamvu zacyo. Yavuze ko igihe kigeze ngo DRC izibande ku gushaka ibisubizo aho guhora itanga ibisobanuro bidafite agaciro. Yashimangiye ko intambara itagombaga gushingirwaho ishyaka cyangwa amadini, ahubwo hakwiye kujya habaho ibiganiro bishingiye ku kuri no ku bwubahane .

Inama ya EAC-SADC ni intambwe ikomeye mu gusubiza amahoro no kubaka inzira isobanutse yo guhosha amakimbirane mu Burengerazuba bwa DRC. U Rwanda, ubu rugeze ku rwego rwo gufata inshingano mu guharanira amahoro hagati y’akarere, rugashimangira ko umutekano w’akarere ari icy’ingenzi. Kuva mu Rwanda bimeze gutyo, ubu kari gutegereza ko DRC ikora ibiyikwiye mu gusubiza amahoro, ndetse no mu gushyiraho inzira zubaka ubwumvikane mu baturage no mu baturage bo mu bindi bihugu bikikije.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *