Ikibazo cy’ubucucike mu mashuri y’u Rwanda gikomeje gufata intera ikomeye, by’umwihariko mu karere ka Rusizi aho imibare y’abana biga mu cyumba kimwe ikomeje kuba hejuru cyane ugereranyije n’ubushobozi bw’amashuri n’abarimu bahari. Minisiteri y’Uburezi (MINEDUC) yemeje ko iki kibazo gikomeye kandi gikeneye igisubizo gifatika mu gihe cya vuba, kuko gifite ingaruka ku ireme ry’uburezi n’imitsindire y’abanyeshuri.
Mu gihe igihugu cyose gihanganye n’ubucucike, Rusizi ni kimwe mu turere tugaragaramo ikibazo gikabije kurusha ahandi. Ni mu gihe mu bindi bice by’igihugu naho hakunze kugaragara ubucucike, ariko ubushakashatsi bwakozwe bwerekana ko Rusizi ifite abana benshi bavuka kandi ingengo y’imari y’ubwubatsi bw’amashuri ikiri hasi ugereranyije n’aho ikibazo gikomeye cyane.
Abana 269 mu byumba 3 bya Saint Jean Bosc cyangugu – ishusho y’ukuri kutaryoshye
Televiziyo y’igihugu, RTV, yasuye ishuri ry’ibanze rya Saint Jean Bosc cyangugu ryo mu mujyi wa Rusizi umurenge wa kamembe . Bahasanze abana 269 bigira mu byumba bitatu gusa. Bivuze ko hari aho usanga abana 89 bigira mu cyumba kimwe cyagenewe kwakira abana batarenze 50 ku rwego mpuzamahanga.
Umuyobozi w’iri shuri yatangaje ko kugira ngo ikibazo kidakomeza kwiyongera, bahisemo gukoresha uburyo bwa double shift—uburyo bwo gutandukanya abanamo ibice ibiri, bamwe bakiga mu gitondo abandi ku manywa. Nubwo iki gisubizo cy’igihe gito cyorohereza abana kubona aho biga, ariko kiragabanya umwanya wo kwigisha, kigatanga umusaruro muke ndetse kigatuma imyigire idindira.
Uyu muyobozi w’ishuri yagize ati:
“Double shift idufasha kudahagarika amasomo, ariko ntabwo ituma imyigire igenda neza. Hari n’abana basiba ishuri iyo imvura iguye, bigatuma ireme ry’uburezi rigabanuka.”
Iki kibazo cyerekana ko mu byukuri amashuri ashaje n’ibyumba bike biri mu turere two mu cyaro atakiri ku rwego rwo kwakira umubare munini w’abana.
Ryanika Primary School aho abana 65 bigira mu cyumba kimwe
RTV yasuye kandi Ecole Primaire Ryanika, yo mu Murenge wa Bugarama, na ho hasangwa ubucucike bw’indengakamere. Aha, icyumba kimwe cy’ishuri kirimo abana 65—umubare urenze kure ubushobozi.
Umuyobozi w’iri shuri, Rév. Pasteur Habaguhirwa Anastase, yasobanuye ko icyumba cy’ishuri cyagenewe kwakira abana 50, ariko ubucucike bwatumye bagira abana barenga 60. Ku bw’ibyo, na ho bakoresha uburyo bwa double shift kugira ngo hirindwe ko hari abana basigara hanze.
Yagize ati:
“Kwigisha abana 65 ntibyoroha. Gukosora imikoro, gukora assessment, kubakurikirana, byose biba ari nk’umutwaro mwinshi ku barimu. No kubigisha neza ntibishoboka.”
Uyu muyobozi anongeraho ko gusobanurira abana bose mu cyumba gicucitse bisa nk’intambara, kuko umwanya wo gutanga amasobanuro no gukurikirana buri mwana uba muto cyane.
Mu mwaka wa 2022, ubushakashatsi bwakozwe bwerekanye ko Rusizi ari kamwe mu turere dufite umubare munini w’abana bavuka buri mwaka. Imirenge ya Bugarama na Nkombo ni yo iza ku isonga, ifite imiryango myinshi ifite abana benshi.

Mukakarisa Francine, Umuyobozi ushinzwe imibereho myiza y’abaturage mu Karere ka Rusizi, yagize ati:
“Abana bacu barimo kwiyongera cyane ku muvuduko urenze ubushobozi bw’ibyumba by’amashuri n’amarerero dufite. Twatanze raporo isaba ibyumba byinshi muri MINEDUC kugira ngo hategurwe igisubizo kirambye.”
Yongeyeho ko nubwo bataramenya umubare w’ibyumba uzemezwa, hari icyizere ko inyigo yakozwe izashingirwaho mu bikorwa byo kubaka amashuri mashya.
Madamu Irere Claudette, Umunyamabanga wa Leta muri MINEDUC, yatangaje ko kugira ngo ubucucike bukemuke mu gihugu hose, hakenewe kubaka ibyumba by’amashuri byikubye gatatu ibisanzweho. Yavuze ko mu mwaka wa mbere w’amashuri abanza honyine hari abana ibihumbi 700, bityo kububakira ibyumba bihagije bisaba ingengo y’imari nini cyane.
Yagize ati:
“Kubaka ibyumba ntibihagije gusa. Harakenewe abarimu bahagije, ibikoresho by’ishuri, hamwe n’amarerero. Ibi byose bisaba ingengo y’imari itari nto.”
Yongeyeho ko Leta izakomeza gushyira imbaraga mu gukemura iki kibazo mu buryo buhoraho bitewe n’amafaranga azajya aboneka.
Akarere ka Rusizi gaherutse gutangaza ko mu myaka itanu iri imbere hateganyijwe kubakwa ibyumba by’amashuri 142 ndetse n’amarerero 89. Mu mwaka utaha honyine hateganyijwe kubakwa ibyumba 10. Mu mwaka wabanje hubatswe ibyumba 11.
Nubwo uyu mubare utaragera ku rwego rwo gukemura 100% by’ikibazo cy’ubucucike, ubuyobozi buvuga ko ari intangiriro nziza kandi izatanga umusaruro mu rugendo rwo kugabanya ubucucike mu mashuri yose yo mu karere.
Ubucucike ni kimwe mu bintu byangiza ireme ry’uburezi kurusha ibindi kuko:
-
Abana ntibabona umwanya wo kubaza no kubaza ibitagenda.
-
Umwarimu atabasha kugeraho buri mwana.
-
Imikoro n’ibizamini bikosorwa nabi kubera umubare munini.
-
Aba bana bagira ubushobozi buke bwo kwiga neza amasomo nko gusoma no kwandika.
-
Umubyigano mu cyumba utuma bamwe basiba ishuri.
Ababyeyi bo muri Rusizi bavuga ko ikibazo kibahangayikishije, ariko bishimira ko hari ibikorwa biri gutangira gukorwa.
Umwe yagize ati:
“Iyo umwana ari mu cyumba cyuzuye, nta byiza ahakura. Turabona ko Leta iri gutangira kubaka amashuri—turizera ko bizadufasha.”
Ubucucike mu mashuri ni ikibazo gikomeye kitabonerwa umuti mu kanya gato, ariko ibikorwa biri gukorwa biratanga icyizere gikomeye. Rusizi yabaye nk’urugero rwerekana ibibazo by’amashuri mu gihugu, ariko kandi ni ahantu herekana ko gukemura iki kibazo bishoboka binyuze mu bufatanye bwa Leta, inzego z’ibanze n’abaturage.
MINEDUC ifite intego yo kongera ibyumba by’amashuri, kongera abarimu no kongera ibikoresho by’ishuri kugira ngo uburezi bugere ku rwego rwiza. Uru rugendo ni rurerure, ariko intambwe imwe ku yindi izatuma uburezi bw’u Rwanda bugira ireme kandi burimo amahirwe ku mwana wese




Tried c77game the other day. I was pleasantly surprised by the variety. Graphics were pretty good too. It’s worth a look if you’re bored of the same old casinos. Head over to c77game and see what you think!